STICHTING ORANJEWOUD HISTORIE

GESCHIEDENIS VAN DE ALBERTINE AGNESSCHOOL

Wie met de lokale geschiedenis van deze omgeving kennis maakt, valt op dat dorpen als Oudeschoot, Mildam en De Knipe in de 17e en 18e eeuw hun eenvoudige schooltjes hadden en dat in Oranjewoud eerst in 1879 een dergelijke inrichting verrees.

HET JONGSTE DORP

Dat Oranjewoud het jongste dorp in de gemeente was verklaart dat pas in 1879 een school verrees, de Albertine Agnesschool.

Toch is dat heel verklaarbaar. Oranjewoud is een der jongste dorpen in deze omgeving. Eerst in het begin van het midden van de 19e eeuw vormde zich hier een dorpskern met een dorpsgemeenschap. De bebouwing tussen Adema’s Wijk, op vroegere kaarten Bienema’s Wijk genoemd en de Rijksstraatweg stamt uit de 20ste eeuw, vooral na de eerste Wereldoorlog nam het aantal woningen hier verrassend snel toe.

Deze nieuwe dorpsgemeenschap had voor 1867 geen school, de kinderen moesten gebruik maken van die in de omliggende dorpen: Oudeschoot, Mildam en De Knipe. Ook bezochten sommige kinderen een bijzonder schooltje te Heerenveen. Dit schooltje ontstond, toen de vrijzinnigheid in de Nederlands Hervormde Kerk het te zeggen kreeg en de functies in de kerk bezette, daar konden niet alle leden zich mee verenigen. Eén van hun, L. Feitz, een leerlooier stichtte uit eigen middelen een bijzonder schooltje en een kerkgebouw.

Het onderwijzend personeel

Een overzicht van leraren en leraressen aan de Albertine Agnesschool in de loop der jaren.

Lees meer

Cissy van Marxsveldt

Setske de Haan, dochter van meester de Haan, werd later succesvol schrijfster. Onder het pseudoniem Cissy van Marxveldt vonden haar boeken gretig aftrek.

Lees meer

Meester Cor Hoekstra; Cork

Een van de ‘beroemdste’ meesters was wel Cor Hoekstra. Zijn cartoons tekende hij voor tal van gedrukt uitgaves, wereldwijd. Maar ook in de poeziealbums van zijn Wâldster leerlingen…

Lees meer

Geschiedenis Albertine Agnesschool

De historie van de Albertine Agnesschool in vogelvlucht

In 1867 richt de heer J. S. Brandsma, tuinman op ‘Klein Jagtlust’ namens een groep van 43 ouders een verzoek aan de gemeente Schoterland om in Oranjewoud een school te mogen stichten. Op 29 Oktober 1867 kwam de gemeentearchitect E. de Graaf al met een rapport om over te gaan tot aankoop en verbouwen van de woning, bewoond door Mintje de Vries (het latere café Boschlust).

Maar op  16 januari 1868 besluit de gemeenteraad van Schoterland  echter de school niet te bouwen. Tegen dit besluit doen J.S. Brandsma en 42 anderen een beroep op de Koning. De minister van binnenlandse zaken beschikt dat er wel een school moet komen, echter de Gemeente Schoterland blijft weigeren. Als blijkt dat, na een rondgang door veldwachter Kort, er 49 leerlingen voor een zelfstandige ‘Waldster skoalle’ in aanmerking zouden komen. Maar de gemeenteraad blijkt niet te vermurwen, ook Mr. J. Bieruma Oosting, destijds Gemeenteraadslid van Schoterland, vond dat de school er moest komen. Het Schoterlandse college toonde zich echter niet ondersteboven van de mening van de Oranjewoudster grootgrondbezitter.

Pas als in 1869 Gedeputeerde Staten blijven aandringen op stichting van een school in Oranjewoud, besluit Gemeente Schoterland eindelijk toe te geven.
Er wordt gelijk actie ondernomen. Er wordt grond gekocht en de aanbesteding voor nieuwbouw wordt gestart. Op 1 Juli 1879 wordt onder grote belangstelling de eerste steen gelegd door de zesjarige Gerrit Ferdinand Bieruma Oosting.

In november 1879 is ‘School nr. 13’ dan eindelijk gereed en wordt in op 1 januari 1880 Roelof Alving als eerste hoofdmeester benoemd en op 2 februari wordt de school daadwerkelijk in gebruik genomen.

1978 Bouw van nieuwe school

De omstandigheden in de oude school waren rond 1975 zodanig dat deze school niet meer voldeed aan de toenmalige eisen. In eerste instantie werd er gedacht aan nieuwe toiletten en kleedruimtes maar de kosten hiervan waren dusdanig dat de inspectie adviseerde om over te gaan tot compleet nieuwbouw

1991 Onzekere tijden

In de jaren tachtig van de vorige eeuw zakte het aantal leerlinge beneden de geldende opheffingsnorm van 75 leerlingen. Daarbij ontstond er een probleem met een aantal ouders over de onderwijskundige aanpak van de Albertine Agnesschool. Een viertal ouders haalde hun kinderen, zeven in totaal, van school waardoor het probleem van de opheffingsnorm nog nijpender werd.

Door acties van inwoners Oranjewoud, Plaatselijk Belang en de Gemeenschappelijke Medezeggenschapsraad vechten ze het besluit van Gedeputeerde Staten tot opheffing aan, en besluiten bij de Raad van State in beroep te gaan. Als de Raad van State op 28 juni 1991 het besluit van Gedeputeerde Staten schorst kan de school ook na 1992 open lijven omdat er dan aan de door straatsecretaris Wallage aangekondigde nieuwe norm voldaan word.

Door een structureel ruimtegebrek werd in 2004 besloten tot een uitbreiding met een extra lokaal. De Officiële opening vond plaats tijdens de viering van het 125 jarig bestaan waarbij ook het boek 125 jaar Openbaar Onderwijs in Oranjewoud’ gepresenteerd werd.

TIJDLIJN; VAN PLAN TOT REALISATIE

Van het eerste plan tot en met de realisatie, een periode van dertien jaar.
1867

Een groep ouders richt een verzoek aan de gemeente Schoterland om in Oranjewoud een school te mogen oprichten.

Namens een groep van 43 ouders richt de heer J.S. Brandsma, tuinman op Klein Jagtlust, een verzoek aan de gemeenteraad van Schoterland om een school te mogen stichten in Oranjewoud. De gemeente had er eerst wel oren naar, want op 29 oktober 1867 heeft de gemeente architect E. de Graaf rapport uitgebracht tot het aankopen en verbouwen van de woning, bewoond door Mintje de Vries te Oranjewoud, tot een schoolmeesterwoning.

Op 16 januari 1868 besluit de gemeenteraad van Schoterland echter geen school te bouwen te Oranjewoud.

1868

Gedeputeerde Staten van Friesland menen dat er wel plaats is voor een school. Gemeente Schoterland beschikt afwijzend.

Tegen dit besluit doen J.S. Brandsma en de 42 anderen een beroep aan de koning
1868

Minister van Binnenlands Zaken beschikt dat er wel een school moet komen. Gemeente Schoterland blijft weigeren.

Ze zeggen in hun adres aan de Koning dat er in Schoterland 11.548 inwoners zijn, 15 scholen, met 1.223 leerlingen en twee bijzondere scholen met 112 leerlingen.

Verder zeggen B&W dat de kosten van het onderwijs in1857 fl.3.660 en nu in 1869 is toegenomen tot fl.9.000 en dat zij het onverantwoord achten nog meer geld voor het onderwijs te besteden. De gemeente geeft echter wel toe dat Oranjewoud bij een toenemende bevolking wel als plaats voor een school geschikt is.

1869

Gedeputeerde Staten blijven aandringen op stichting school in Oranjewoud.

1871

Gemeente Schoterland weigert nog steeds.

De gemeente vraagt aan de koning om het gewijzigde besluit, van Gedeputeerde Staten van Friesland van 9 december 1869, een school te Oranjewoud te laten bouwen door Schoterland te vernietigen. En dit lukte, want op 3 januari 1871 lezen we dat de bouw van een school in Oranjewoud wegens verzet van de gemeente Schoterland niet door gaat. Maar met de tijd nam de tegenstand af.
1878

Gemeente Schoterland besluit toe te geven.

In 1879 besluit de gemeente Schoterland eindelijk dat er een school gebouwd kon worden in Oranjewoud en werd een begroting van fl.11.366,68 ingediend.
1879

Aanbesteding bouw van de school

De aanbesteding vond plaats op 15 april 1879. De aannemer die het werk mocht uitvoeren werd T. de Boer uit Munnikeburen. De bouwsom bedroeg fl.6.217,80 terwijl aan bergwerk fl. 514,– werd betaald.

De grond waarop de school moest worden gebouwd werd door de gemeente gekocht van mr. P. Heringa Cats voor het bedrag van fl.530.

1879

Eindelijk, school ``nr. 13” is in november 1879 gereed.

School “nr. 13” is in november 1879 gereed maar kan nog niet gebruikt worden omdat het er nog te vochtig is en dat is schadelijk voor de gezondheid van de leerlingen. Toch wilde men niet te lang wachten met de ingebruikname van de school. Daarom werd aan Jan van der Pol opgedragen de school droog te stoken. Hij is daar ongeveer anderhalve maand mee bezig geweest…
1880

Daadwerkelijk gebruik van de school op 2 februari 1880.

Op 2 februari 1880 openden zich de deuren voor de 70 leerlingen en het personeel en had de inwijding plaats onder aanwezigheid van diverse autoriteiten.