STICHTING ORANJEWOUD HISTORIE

Jeltje Wouda - een avontuurlijk meisje uit Oranjewoud

De naam Wouda is onder veel inwoners van Oranjewoud en Heerenveen bekend. Velen zullen zich het tuincentrum herinneren, ooit gelegen op de hoek van de Burg. Falkenaweg en de Kon. Julianaweg, tegenover het huidige tolhuisje.

Het gezin Wouda waarin Jeltje opgroeide. Familie Gerke Jochems Wouda (1932) V.l.n.r. Richtje, Jeltje, Gerke Jochems Wouda, Stientje Ronner, Meintje, Trijntje, Grietje Johanna Corneliske. Middag Achter Sietse en Jan de Vries (man van Meintje)

Kleindochter van de oprichter van Wouda’s Zaden

Het voormalig tuincentrum was voortgekomen uit het tuindersbedrijf en zadenhandel ‘Wouda’s Zaden’. Dit bedrijf werd in 1874 door Jochem Luitjens Wouda opgericht met de aankoop van een perceel grond aan de Heidelaan te Oranjewoud. Deze Jochem Luitjes Wouda kwam uit een oud Schoterlands geslacht en zijn voorouders woonden omstreeks 1525 in ‘den dorpe Olde Schoten’.

Jeltje Wouda is een kleindochter van de oprichter van Wouda’s Zaden en wordt geboren op7 april 1912 te Oranjewoud. Jeltje groeide op in een gezin met vijf zussen en een broer. Haar enige broer Sietse nam het bedrijf van zijn vader Gerke over, als deze in juli 1939 overlijdt.

De Christelijke lagere school te Heerenveen in 1922. Op de tweede rij, derde van links is Jeltje Wouda

Jeltje Wouda

Jeltje zelf gaat als jong meisje naar de christelijke lagere school. In het boek “Een Hecht Gebouw” van Dick Bunskoeke staat op een schoolfoto uit 1922 een zekere Jel Wouda, mogelijk onze Jeltje. Aansluitend heeft ze waarschijnlijk ook de MULO gedaan. De christelijk lagere school en christelijke MULO zaten – weliswaar gescheiden van elkaar – in hetzelfde gebouw.

In de ziekenverpleging

In 1932, ze is dan 20 jaar, komt Jeltje Wouda in Den Haag terecht in de verpleging. In het Rode Kruis Ziekenhuis aldaar behaalde ze in 1935 haar diploma ziekenverpleging. Aansluitend, in 1936, komt de aantekening kinderverpleging erbij en in 1939 haalt ze de aantekening voor kraamverpleging. Door dit verblijf in de Hofstad was het meisje uit Oranjewoud al aardig ‘Hagenees’ geworden.

Uit haar persoonlijke aantekeningen (geschreven op 22 juni 1988) blijkt dat ze samen met een vriendin plannen had om naar Zuid-Afrika te gaan emigreren. Door het uitbreken van de Tweede Wereldoorlog gaat dit niet door. Tijdens de oorlog is ze actief als verpleegkundige in Nederland, maar ook België. Na de oorlog komt Jeltje in Duitsland terecht om onder de vlag  van U.N.R.R.A. (United Relief and Rehabilitation Administration) zich in te zetten voor het verzorgen van onder anderen mensen die de concentratie kampen hebben overleefd.

Jeltje in Zuid-Afrika als verpleegster

Zuid-Afrika en Amerika

De plannen om naar Zuid-Afrika te gaan worden in 1947 alsnog werkelijkheid en Jeltje vertrekt. In Zuid-Afrika wordt ze opgevangen door een reeds eerder geëmigreerde familie. Ze krijgt een baan in een ziekenhuis, dat in eigendom is van een dynamietfabriek. Helaas wordt ze in het verre Afrika zelf ernstig ziek maar ze hersteld wonder boven wonder.

Na dit bijzondere herstel heeft ze nog overwogen om als zendeling te gaan werken, maar hier heeft ze om onduidelijke reden van afgezien. Haar verblijf in Zuid-Afrika duurt drie jaar en in 1950 keerde ze terug naar Nederland.

Maar het op avontuur gaan en reizen zit haar kennelijk in het bloed, want in 1952 besloot ze haar inmiddels naar Amerika geëmigreerde en aldaar getrouwde vriendin op te zoeken. Jeltje komt terecht in Washington en ze werkt daar in één van de ziekenhuizen. Maar ze wordt wéér ziek en komt in 1954 zelf als patiënt in het ziekenhuis terecht. Ze blijkt kanker te hebben. Uiteindelijk blijkt het toch een goedaardig gezwel te zijn dat kan worden verwijderd. De geslaagde operatie en de geconstateerde verdwenen uitzaaiingen beschouwd zij als een wonder.

In deze periode gaat Jeltje Souda – als gereformeerd opgegroeid meisje – zich meer religie verdiepen.

Terug naar Nederland

In 1957 keert Jeltje voorgoed terug naar Nederland. Ze brengt de rest van haar leven hier door maar gaat niet meer terug naar het mooie Oranjewoud. Nee ze kkomt terecht in Baarn en wordt daar directrice van een klein tehuis voor oudere doven. Na een aantal jaren wordt ze opnieuw ziek en ondergaat ze enkele zware operaties. Het gevolg is dat haar afnemende gezondheid leidt tot een definitief stoppen met werken; ze raakt werkeloos. In 1966, na een periode van ziekte, werkeloosheid en weinig inkomen, ontvangt zij 80–100% arbeid ongeschiktheiduitkering.

Vanuit haar geloofsovertuiging gaat Jeltje met de energie die ze nog heeft regelmatig evangeliseren. In 1988 vertelt ze op een kleine bijeenkomst van gelovige vrouwen haar kort samengevat beschreven levensverhaal.

Jeltje Wouda, het avontuurlijke meisje uit een groot tuindersgezin te Oranjewoud overlijdt 1n 1999 op 87 jarige leeftijd te Baarn en is aldaar op de Nieuwe Algemene Begraafplaats begraven.

Jeltje Wouda in Baarn

Bronnen:

  • Gesprekken met enkele leden van de fam. Wouda;
  • ‘Wouda een Schoterlands geslacht’ van de schrijver Bote Knol;
  • ‘Een hecht gebouw’ (honderd jaar christelijk onderwijs in Heerenveen), van de schrijver Dick Bunskoeke

Ook uw herinneringen delen?

Graag! Uw bijdrage is zeer welkom. Neem contact met ons op.