Terwijl we de naam “Oranjewoud” al een paar honderd jaar in de geschiedenis tegenkomen, blijkt na ons recent onderzoek in gemeentelijke archieven dat Oranjewoud als dorp in 2021 precies honderd jaar jong is.
STICHTING ORANJEWOUD HISTORIE
ORANJEWOUD 100 JAAR
DORP ORANJEWOUD HONDERD JAAR!
Recent deden wij een verrassende ontdekking: Uit stukken uit het gemeentearchief van de gemeente Schoterland blijkt namelijk dat Oranjewoud pas in 1921 als dorp wordt beschreven. Dit terwijl de naam “Oranjewoud” of een variatie daarop toch al een paar honderd jaar in zwang is. Met “Oranjewoud” werd tot 1921 niet het “dorp” – want dat was er nog niet – maar het “Woud van de Oranjes” bedoeld! Dus ons dorp Oranjewoud is niet zoals wij altijd dachten honderden jaren oud maar in het jaar 2021 – op de kop af – HONDERD jaar oud!
Oranjewoud als dorpsnaam
In volkstellingen en bevolkingsregisters tot 1920 komt Oranjewoud als dorpsnaam dus nog niet voor. “Oranjewoud” wordt dan aangeduid als “gehucht onder Oudeschoot”. Het dorp Oranjewoud wordt later een gegografische samenvoeging van “de gehuchten Oranjewoud onder het dorp Oudeschoot” en “Brongergea als buurtschap onder Mildam”, zo blijkt uit de archiefstukken.
In de encyclopedie van Friesland wordt de naam Oranjewoud/Oranjewâld ook uitgelegd in relatie tot Albertina Agnes (van Oranje). Zij legde immers het buiten “Oranjewoud” aan. Maar van een erkend dorp met de naam “Oranjewoud” was in die tijd nog geen sprake, alleen de nederzetting werd kennelijk zo genoemd.
"Oranjewoud" uit de encyclopedie van Friesland
BUURTSCHAP ONDER OUDESCHOOT
In dit detail van een document uit 1889 zien we dat Oranjewoud nog wordt vermeld als “buurtschap onder het dorp Oudeschoot” en ook Brongergea nog wordt aangeduid als “gehucht”.
Klik op de afbeelding om het hele document te zien.
STAAT DER BEVOLKING 1920
In de staat der bevolking – het register der gemeente Schoterland – van 1920 komt Oranjewoud nog niet voor. We zien dan dat Oudeschoot 1405 inwoners heeft en Mildam 474 inwoners.
(klik op afbeelding hiernaast)
STAAT DER BEVOLKING 1921
In de staat der bevolking van een jaar later, 1921, komt Oranjewoud nu wel voor: ons dorp heeft nu 706 inwoners en dat dit ten koste gaat van Oudeschoot en Mildam is duidelijk. Oudeschoot heeft nu 787 inwoners, 686 minder dan in 1920. Mildam heeft nu 415 inwoners, dat is 59 minder dan in 1920.
(klik op de afbeelding hiernaast)
Oranienwout
De naam Oranjewoud bestaat al veel langer: op 28 februari 1681 komt de naam “Oranienwout” voor het eerst voor en wel in een schrijven van Albertine Agnes, weduwe van de Friese stadhouder Willem Frederik. Dus – even rekenen – deze naam is nu precies 340 jaar oud!