Een jaar later, in 1908 lezen we in de courant: “Naar aanleiding van een schrijven van den inspecteur der posterijen en telegrafie te Leeuwarden werd op voorstel van burg. en weth als localiteit voor den telegraaf- en telefoondienst van het te vestigen kantoor te Oranjewoud aangewezen de kantoorlocaliteit van den brievenvergaarder aldaar, die ook benoemd werd tot kantoorhouder, tot eerste plaatsvervanger mej. A.M.E. van der Veen-Geijsendorpher, echtgenoote van den brievenvergaarder, en tot tweeden plaatsvervanger I. Brouwer, postbode.
STICHTING ORANJEWOUD HISTORIE
POST EN TELEGRAFIE IN ORANJEWOUD
In april 1852 vraagt Hendrik Klazes Beenen, huisman en tapper wonende in het Oranjewoud onder Oudeschoot aan ons soals bekend wenst met zijn zoon op te rigten een postwagendienst tusschen Oranjewoud en Oudeschoot en Leeuwarden vica versa.
In feite nam dhr. Beenen hiermee het initiatief voor postbezorging in Oranjewoud.
Postkantoor Oranjewoud
Meer dan een halve eeuw later is het postverkeer enorm toegenomen. Zo ook in Oranjewoud. In 1908 wordt de heer Willem van der Veen aangesteld als ‘briefvergaarder’. Van der Veen werd hiermee de eerste officiële postbode van Oranjewoud en omgeving. Hij vestigde zich aan de Zandweg 259, de huidige Prins Bernhardweg 18. Na verloop van tijd kwam zijn vrouw Anna M.E. Geijsendorpher (dochter van de tuinman van ‘Oranjestein’) ook in het kantoor.
De oorspronkelijke woning aan de Prins Bernhardweg 18 als 'Postkantoor Oranjewoud' anno 1908. Op de foto kantoorhouder Willem van der Veen met fiets, zijn vrouw Anna M.E. Geijsendorpher (dochter van de tuinman van 'Oranjestein') en vader Heintje Everts van der Veen.
Over Willem van der Veen
Uit voorgaande blijkt dat W. v.d Veen voor 1908 al brievengaarder was. Willem van der Veen is geboren op 7 april 1869 als zoon van Hantje van der Veen, schilder te Oranjewoud en Anna Willems Comello, ‘zonder beroep, bij hem inwonend’ (!)
Willem van der Veen (‘oud 27 jaar’) trouwt op 28 juni 1869 met Anna Maria Geijsenforpher (‘oud 23 jaar), dochter van Gerardus Geijsendorpher, tuinman bij landgoed Oranjestein.
Op dit moment is er nog geen spake een postkantoor, Willem van der Veen is van beroep ‘Verver’.
Willem van der Veen, de eerste postbeambte van Oranjewoud.
Verzoek tot loonsverhoging
19 Mei 1911 – Brief van Hoofdbestuur der Posterijen en telegrafie deelt mee dat er namens de minister van Waterstaat genoegen wordt genomen met de aanwyzing van W. de Jong als 2e vervangend kantoorhouder.
Aansluitend schrijft Willem van der Veen, telefoonkantoorhouder te Oranjewoud, op 21 Augustus 1911 een brief aan het gemeentebestuur van Schoterland met het verzoek zijn jaarsalaris van f 75 per jaar te verhogen, ‘‘t geen voor het werk wat daarvoor gedaan moet worden veel te weinig is”.
Omdat er zijn vorige verzoek om f 50 verhoging niet gereageerd is, beschrijft hij gedetailleerd waar hij het zo druk mee heeft.
“Gedurende het eerste halfjaar 1911 zijn verzonden 43 telegrammen, ontvangen 112 en 387 telefoongesprekken gevoerd, dus te samen 542 handelingen”. Bovenstaande in aansluiting bij zijn vorig adres hoopt hij U genoegzaam te hebben ingelicht, waarom hij U nogmaals beleefd doch dringend verzoekt zijn salaris van f 75 op f 125 te brengen.
Getekend: ’t Welk doende enz., W vd Veen
Hoewel de Directeur-Generaal vindt dat een bezoldiging van f 75, in verband met het verkeer in 1910 en de uren van openstelling van het kantoor voorshands voldoende wordt geoordeeld, besluit de raad op 5 September 1911 om het salaris van v.d. Veen te verhogen met f 25 naar f 100 per jaar.
Niet alleen Willem van der Veen heeft af en toe een verschil van mening met zijn werkgever in 1915 blijkt dat ook zij vrouw zelfs helemaal geen salaris krijgt voor haar werkzaamheden als vervanger.
Oranjewoud 17 Maart 1915
Ondergetekende Anna Maria Elisabeth Geijsendorpher, plaatsvervangend telefoonhouder en als zodanig beëdigd begin April 1911 wonende te Oranjewoud, echtgenoote van Willem van der Veen telefoonkantoorhouder te Oranjewoud neemt door deze beleefde vrijheid Uwe aandacht te vestigen op het Koninklijk Besluit van 12 October 1899, staatsblad 11-217, gewijzigd bij Ko. Besluit van 24 Juni 1901 (staatsblad 11-109, 9 Okt. 1905, Staatsblad no 285, 9 April 1913 Staatsblad no. 127 en 21 November 1913, Staatsblad no. 416) tot intrekking der voorwaarden, waaronder Rijkstelegraafkantoren en van nadere bepalingen waaronder hulptelegraafkantoren kunnen worden opgericht waarbij is bepaald volgens artikel 1 lid C drie eerste alinnias:
De gemeente stelt ten genoegen van onze minister van Waterstaat den kantoorhouder en dien vervanger aan. Hunne bezoldiging is voor rekening van de gemeente. Gelet op bovengenoemde wetsbepaling verneemt ondergetekende recht te hebben op bezoldiging als vervanger van de telefoonkantoorhouder. Geeft daarentegen te kennen dat haar gedurende de vijf jaren dat zij den telefoonkantoorhouder, W van der Veen als zodanig vervangt in strijd daarmee nog geen bezoldiging is toegekend. Dat zij zich door dien onwettigen toestand ernstig benadeeld ziet, welke onwettige toestand dan ook niet langer mag voortduren. Reden waarom adressante Uw geacht College beleefd verzoekt haar ene jaarlijkse bezoldiging van vijftien gulden toe te kennen.
Getekend, ’t Welk doende, A.H.E Geijsendopher
Misschien was de bezoldiging van een brievenvergaarder/telefoonkantoorhouder niet al te ruim of ze zijn wakker geworden door het Koninklijk besluit van 22 Oktober 1899, want niet alleen mevr. A. H.E. Geijsendorpher vraagt een bezoldiging voor haar activiteiten, ook Willem van der Veen schrijft op dezelfde datum een bijna identieke brief aan de gemeenteraad van Schoterland, met het verschil dat hij vraagt om een vergoeding van f 15 “voor vuur en licht ten behoeve van zijn lokaliteit tot uitoefening van den dienst”.
De inspecteur Der Posterijen en Telegrafie schrijft op 3 April in een reactie aan B&W van gemeente Schoterland, dat gezien eerder gemaakte afspraken dat zij samen het Ambt van kantoorhouder verrichten en gezien sporadische werkzaamheden, zodat naar mijn mening aan hen tezamen niet meer bezoldiging behoeft te worden toegekend.
B&W schrijft op 8 April de door de Inspecteur aangevoerde gronden te onderschrijven, en adviseren de gemeenteraad dan ook op de beide verzoekschriften afwijzend te reageren.
De postbodes uit de regio omstreeks de 20er jaren. Rechts Willem van der Veen. In die tijd was er nog 'geen eenheid van tenue'.
De postbodes van Oranjewoud
Met het toenemen van het aantal poststukken werden al snel de eerste postbodes in dienst genomen.
Het bestellen van post was in die tijd veelal een bijbaantje. Als postbodes kon je al snel een aardig zakcentje bijverdienen. Zo geeft de lijst van Schoolgelden van de Avondteekenschool te Heerenveen een aardig inzicht van de mensen die naast hun beroep als postbode aan de slag wilden gaan. We komen op de lijst o.a. een ‘Stoker’, een ‘Spoorbeambte’ en een ‘Winkelier’ tegen…
In 1932 neemt mevrouw Sutherland het postkantoor over. Ze zal het werk ruim 30 jaar lang met veel plezier blijven doen, maar in 1964 neemt ze afscheid.
Mevrouw Sutherland na ruim 30 PTT-jaren met pensioen
Bron: oudejaarsnummer Friese Koerier uit 1964
Mevrouw T. Sutherland-Koopmans (62) is vandaag voor het laatst officieel houdster van het hulpkantoor van de PTT aan de Koningin Julianaweg in Oranjewoud. Op 1 mei van dit jaar maakt zij 30 dienstjaren vol bij de PTT en morgen gaat haar pensioen in.
Mevrouw Sutherland is geen onbekend voor de mensen in Oranjewoud. Zolang zij er woont, en dat is al meer dan 30 jaar, heeft zij op bepaalde tijden loketdiensten verricht, zodat de Oranjewoudsters niet helemaal naar Heerenveen behoefden te gaan voor hun postzegeltjes, hun cheques, pakjes en wat dies meer zij.
8 telefoons
Mevrouw Sutherland was bij het onderwijs en trouwde met een PTT-er. En ruim 30 jaar geleden ging ze ook in dienst van de PTT. In de beginjaren waren er 8 telefoonabonnees in Oranjewoud en omdat het telefoneren toen nog niet automatisch ging, kreeg mevrouw Sutherland al die bellende mensen aan de lijn.
Het hulpkantoor blijft bestaan in Oranjewoud. Er komt, zoals de laatste twee jaar al dikwijls gebeurde, iemand van het postkantoor uit Heerenveen om op bepaalde tijden de diensten, die mevrouw Sutherland zo lang aan PTT en inwoners van Oranjewoud verleende, te doen.
Oorkondes
Ook de Nederlandse Vereniging van Huisvrouwen ging naar Oranjewoud. Uit handen van het afdelingsbestuurslid A. Schipper-de Jong ontving mevrouw Suterland een medaille en een oorkonde. De NVvH reikt niet zo heel vaak medailles en oorkondes uit, maar omdat mevrouw Sutherland ruimt 30 jaar werkzaam is geweest voor de PTT en omdat zij al ongeveer 15 jaar lid is van de afdeling der NVvH, kreeg zij deze zeldzame onderscheiding.
Tijdlijn Postkantoor Oranjewoud
1908
Woonhuis wordt ingericht als postkantoor
De woning aan de Straatweg 174 – nu Prins Bernhardweg 18 – wordt door ‘Brievengaarder’ Willem van der Veen ingericht als postkantoor. Daarmee wordt Van der Veen de eerste ‘Kantoorhouder’ van het postkantoor te Oranjewoud.
Op 20 maart van dat jaar wordt door notaris Jonkheer Sijbrand Willem Hendrik Adrianus Bijma Thoe Kingma een akte van lening opgemaakt tussen ‘Mejonkvrouwe’ Agatha Victoria Bieruma Oosting en Willem Heinzes van der Veen ‘brievengaarder te Oranjewoud’ voor een bedrag van Zeventien honderd gulden als hypotheek op de woning, kadastraal gemeente Knijpe B nummer 2279, groot zestien are dertien centiare.
1924
Enkele jaren nadat zijn vrouw Anna is overleden, hertrouwt Willem met Anna Putschouw op 15 juni 1924
1932
Wijziging postdiensten
Als Willem van der Veen 65 jaar wordt gaat hij als PTT postkantoorhouder met pensioen.
De PTT, eigenaar J. Buitendorp en huurder D. Sutherland komen overeen dat mevrouw Sutherland vanaf 1 mei 1932 op het nieuwe adres Straatweg 35 Van der Veen gaat opvolgen. Er wordt een bouwvergunning aangevraagd voor een PTT kantoor met wachtruimte.
1934
Verhuizing naar Kon. Julianaweg nummer 31 (nu 33)
In januari 1934 word de woning op nummer 31 (nu 33) voorzien van “een kantoortje met wachtkamertje, ten dienste van de P.T.T.” voor een bouwsom van f150.
D. Sutherland en mw. T. Sutherland – Koopmans huren de woning van J. Buitendorp uit Wolvega. Voor zover we uit de stukken kunnen lezen wordt mevrouw Sutherland beheerder van het kantoor. Of Van der Veen dan nog in functie is, is ons nog niet duidelijk. Het postkantoor Oranjewoud verhuisd in elk geval vanaf dan naar de Julianaweg.
1934
Voor de oorlog verschijnt op 24 maart een bericht in de krant; de avondlichting (in de schemering??) van de buitenbrievenbussen vervallen i.v.m. luchtbeschermingsoefeningen.
In de oorlog – 1942 – zijn de openingstijden van de dienst met ingang van 1 augustus van 8.30 – 10 en van 15.30 – 17 uur.
1947
Mevrouw T. Sutherland-Koopmans wordt in 1947 officieel benoemd tot kantoorhoudster. De openingstijden worden tegelijkertijd aanzienlijk verruimd.
1961
Op 22 september 1961 overlijd Willem van der Veen op 82-jarige leeftijd. Zijn tweede vrouw Anna Plutschouw blijft hier nog tot 1969 wonen.
1949
In 1949 overlijd een populaire hulp-postbesteller, dhr. Jacob Bergsma. Hij werd slecht 55 jaar oud.
Tips of meer informatie?
Graag! Uw bijdrage is zeer welkom. Neem contact met ons op.