De huidige woning is van 1975 maar de geschiedenis van deze plek gaat terug tot eind 1700!
Destijds landhuis ‘Ontwijk’ van Daniel van Engelen, secretaris van Schoterland en in 1835 vrederechter. Later o.a. tuinderij van Pier en Bote Wouda. In 1975 werd het boerderijtje gekocht door oud-dierenarts Klaas van der Werf.
Jaap van der Zee heeft samen met drie Wâldster vrienden het oude boerderijtje in 1975/1976 met de hand afgebroken.
De huidige locatie, waar nu de fam. v.d. Werf woont, kent een bijzondere historie, die terug gaat tot de achttiende eeuw. Mogelijk nog ouder, maar de opgetekende gegevens beginnen bij een zekere de Jong.
Namelijk in 1794 kocht een zekere Sybolt Cuperus uit Heerenveen het reeds bestaande onroerend goed (boerderij) van de Jong. Dus voor 1794 was hier een boerderij aanwezig waarvan de Jong eigenaar was. Deze boerderij werd door de nieuwe eigenaar verbouwd tot een klein Buiten.
Na verloop van jaren, inmiddels was het Buiten van eigenaar verwisseld, vestigde Meint Feddes zich daar als kweker. Na het overlijden van Meint Feddes in 1827 werd het Buitentje met kwekerij verkocht aan jhr. Daniël Engelen. Hij was secretaris van de grietenij Schoterland, de huidige gemeente Heerenveen. Jhr. Engelen was o.a. de initiatiefnemer van het graven van de naar hem genoemde Engelenvaart, tussen Heerenveen en de Tjonger.
Het door Engelen aangekochte buitentje werd verbouwd tot een geriefelijk landhuis, dat hij permanent ging bewonen. Het gebouw werd toen ingrijpend veranderd en kreeg de naam Ontwijk.
Het buiten beschikte over een fraaie tuin, die Engelen samen met zijn buurman S. Brouwer liet aanleggen.
Zoals genoemd lag er een bijzondere tuin bij het landhuis Ontwijk. Deze tuin, ook wel ‘Overtuin’ genoemd, lag voor het grootste deel voor het landhuis aan de zuidkant van de zandweg. De tuin werd aan de zuidgrens begrensd door de geruisloze weg, de huidige Koningin Julianaweg.
Het was een tuin uitgevoerd in de zogenaamde Engelse Landschapsstijl, met waterpartijen, hoogteverschillen en zichtlijnen. Het ontwerp was van de hand van de befaamde tuin en landschapsarchitect Lucas Pieters Roodbaard (1782 -1851). Het ontwerp en uitvoering vond plaats omstreeks 1835/1836.
Het fraai aangelegde park werd in 1840 beschreven in een boekwerkje getiteld “Friesland, handboekje voor reizenden” Hierin wordt onder Oranjewoud het volgende beschreven over het park van Huize Ontwijk en Brouwershave:
‘Hoewel de hoofdweg (bedoeld is de zandweg, thans deels Kon. Wilhelminaweg en deels Kon. Julianaweg -red.) verder oostelijk loopt, zal men wel doen, dien eersten zijtak (Huidige Emmalaan – red.) in te slaan, welke den naam Ontwijk op dezelfs ingang draagt. Het is de lommerrijke opreed van het nette heerenhuis van dien naam, door Jhr. D. Engelen bewoond, hetwelk, evenals het daarnaast gelegen kleinere landhuis Brouwershave van den Heer S. Brouwer, behalve moestuinen achter en zijden de gebouwen, een schoon en breed aangelegd plantsoen met water doorsneden aan de overzijde van de weg voor zich heeft dat zich door een wandelbosch van jong hout tot den zandweg uitstrekt.
In 1846, staat Huize Ontwijk te koop en in die tijd neemt buurman S. Brouwer het park over van jhr. Engelen.
Helaas is van dit park niets meer overgebleven en is omgevormd tot grasland. In de jaren negentig heeft de huidige eigenaar het restant van de vijverpartij, die als als drinkdobbe voor het vee werd gebruikt, laten dempen.
Zoals eerder genoemd werd in 1846 Huize Ontwijk door jhr. Engelen te koop aangeboden. Hij vertrok naar Heerenveen en verhuurde het huis tijdelijk aan L. Begemann, landmeter van beroep.
Nu komt een bekende naam in Beeld namelijk A. Winkler Prins uit Tjalleberd. (dominee aldaar en grondlegger van de bekende Encyclopedie )
Hij bezichtigde het huis op verzoek van zijn schoonvader Sent Klijnsma uit Arnhem, die belangstelling voor het buiten toonde. Van zijn hand verschijnt een uitvoerige interieur beschrijving van Ontwijk.
De indeling van het landhuis wijst op een voornaam en comfortabel Buiten.
Uiteindelijk werd het landhuis niet gekocht door schoonvader Klijnsma.
In 1849 kochten Wybren Wagenaar en Johannes Veltkamp uit Joure het te koop staande landhuis om het af te breken. De dienstwoning achter het huis bleef staan.
Na de sloop van huize “Ontwijk”, koopt Pieter Heringa Cats, de stichter van het buiten “Klein Jagtlust”, zowel Huize “Brouwershave” als het perceel van “Ontwijk”.
Op dit perceel staat nog het koetshuis van “Ontwijk”. Op de locatie “Brouwershave” wordt na de sloop van dit buitenhuis een boerderij gebouwd, het huidige Sempervirens.
Op een gegeven moment, de juiste aankoopgegevens ontbreken, gaat het perceel over naar een nieuwe eigenaar, namelijk Foppe Gooitses Brouwer, hij was postbode te Oranjewoud. Vervolgens verhuurt Foppe Gooitses Brouwer het perceel met overgebleven bebouwing aan de tuinder Bote Wouda.
Vanaf 1896 komt Bote Wouda op de locatie Ontwijk te wonen. Daarvoor had hij enkele jaren een kwekerij aan de Krukmanslaan.
Bote was een zoon van Jochem Luitjens Wouda, die aan de Heidelaan te Oranjewoud begonnen was met een kwekerij en zaadhandel. Zoals het spreekwoord luid ‘De appel valt niet ver van de boom’.
In dit geval ook letterlijk de bedrijven lagen nog geen kilometer van elkaar af.
In 1896 komt Bote dus op “Ontwijk” te wonen, De oude luister van het landgoed is inmiddels verdwenen. Het enige dat nog herkenbaar was, was het voormalige koetshuis en de oprijlaan, de huidige Emmalaan. En dat koetshuis huurt Bote met aangrenzende percelen, o.a. “greide”, die nog beter als tuingrond is te gebruiken en spoedig ook voor dat doel wordt aangewend.
Zoals genoemd werd het pand in de eerste periode door Bote gehuurd, maar in 1899 kan hij het
onroerend goed ter grootte van 1,27,60 ha kopen. De koop wordt deels gefinancierd door de Heerenveenster dames Braaksma.
Vele jaren wordt op deze locatie de tuinderij door Bote voortgezet en later overgenomen door zijn zoon Pier Wouda en zonen.
Drie zonen van Pier Wouda emigreren op een gegeven moment naar Zuid Afrika. De jongste zoon Jochem heeft deze pioniers drift kennelijk niet en blijft in Heerenveen wonen. Eerst, vanwege de woningnood in de zestiger jaren, in een salonwagen op het erf van zijn vader. Jochem had niet de ambitie om het tuinders vak van zijn vader voort ter zetten. Hij kwam aan het werk, en kreeg een leidinggevende functie, bij Borkent, een bekende fabrikant in Heerenveen.
Bote Wouda overlijdt in de nacht van 2 op 3 april 1947, vlak voor zijn negenenzeventigste verjaardag. Zoals eerder genoemd nam zoon Pier het bedrijf over en heeft tot 15 december 1974 gewoond aan de Pr. Bernhardweg 29. Vervolgens is de woning gesloopt en in opdracht van de inmiddels nieuwe eigenaar Klaas van der Werf is er een nieuwe woning gebouwd. Klaas van der Werf woont er nog steeds en is rustend veearts.
Bronvermelding: