STICHTING ORANJEWOUD HISTORIE

NIJVERHEID EN HERBERGEN IN ORANJEWOUD

In de jaren 1830-1840 was Oranjewoud in de eerste plaats een woonoord voor de aristocratie, notabelen en rijke lui. Het gebied dat tot het centrum van Oranjewoud behoorde had een oppervlakte van ruim 300 hectare, waarop in die tijd vier landhuizen stonden. In het westen “Ontwijk” van jhr. Daniël Engelen (nu Prins Bernhardweg 29)  en “Brouwershaven” van dr. Seerp Brouwer (nu Semper Virens, Prins Bernhardweg 29) en aan de oostkant huize “Oranjewoud en “Oranjestein”.

Tussen deze landhuizen lagen vier boerderijen, die eigendom waren van de Blocq van Scheltinga en een tiental huizen, waarvan er drie op het terrein van beide laatst genoemde landhuizen stonden. Waarschijnlijk voor het personeel van de landhuizen. Verder bestonden in die tijd maar liefst drie herbergen en logementen.

Al lang niet meer dienstknechten van de aristocratie en adel

In 1896 is het beeld van het dorp veel diverser en blijkt Oranjewoud al lang niet meer alleen te bestaan uit dienstknechten van de aristocratie en rijke lui. Een onbekende wandelaar registreert omtrent datzelfde jaar: “De vierde weg bij “Heidewoud” (de Krukmanslaan) voert voorbij een vier- of vijftal ‘knappe werkmanswoningen’ naar het centrum van het dorp Oranjewoud. Twee boerderijen, twee concurrerende bakkers, twee winkeliers, twee renteniers, een timmerman, een verver, een brievengaarder, een rijksveldwachter en een schoolhoofd vormen zo ongeveer de bevolking van het centrum van dit dorp”.

Het doen en laten van de drie aristocratische/welgestelde families raakte in de beginjaren van het dorp Oranjewoud verweven met het leven van de dorpelingen. De plaatselijke middenstand leefde voor een belangrijk deel van bestellingen en opdrachten door de adel.

In de vijftiger en zestiger jaren van de vorige eeuw is het verbazingwekkend hoeveel winkels en bedrijven in het dorp Oranjewoud actief waren.

Winkels en bedrijven in die periode

Een kruidenierswinkel, vier bakkers, waarvan een verkooppunt van de Centrale Bakkerij, twee slagers, een groenteboer, twee melkboeren, twee kappers, twee ijsverkopers, een vis- en snoepkraam, drie tuinders, een bloemisterij, een aannemer grondverzet, een vrachtrijder, een garage, twee schilders, een fotograaf, drie bouwaannemers, een schaatsenfabriek, een brandstoffenhandel, een petroleumboer, een melkrijder, een smederij, een siersmid, twee fietsenmakers, twee paarde houderijen, een KI-station, een veearts en een hoveniersbedrijf.

In kader van de zorg kunnen twee instellingen en een schoolarts worden genoemd, namelijk bejaarden- en herstellingoord “Klein Jagtlust”, “Verpleeghuis Anne Schotanus” (Blauw Hûs) en de schoolarts mw. dr. Werkhoven.