DE PRINS BERNHARDWEG

De Prins Bernhard weg was tot 19 maart 1962 het oostelijk deel van de “Koningin Julianaweg”.

Met de ontwikkeling van het bungalowpark ‘Woudzoom’ werd er voor gekozen de nieuwe weg, die ter hoogte van het huidige ‘Meerzicht’ rechtsaf door het park loopt, Julianaweg te noemen. Deze nieuwe weg sluit aan op de Koningin Wilhelminaweg met op de splitsing het fraaie kunstwerk ‘Sprong van de ree’ int 1992 uit steen gehouwen door beelhouwer Anne Woudwijk. Vanaf deze splitsing werd de Wilhelminaweg ook omgedoopt tot Koning Julianaweg.

De oostelijke Julianaweg werd in 1962 omgedoopt tot Prins Bernhardweg.

In het oude centrum van Oranjewoud bevonden zich – al in de tijd toen het nog ‘Schoterwoud’ heette – enkele winkeltjes. Bij de volkstelling van 1 januari 1830 is bekend dat er in elk geval twee winkeltjes aanwezig waren. Eén werd bestierd door wed. Giebel en de andere door wed. Reitsma. Tevens had zich in die tijd een wever afkomstig uit het Duitse Westfalen, genaamd Jozef Wansing. Op het huidige huisnummer 22 bevond zich een bakkerswinkel. In dit centrum was ook een café, genaamd Kraantje Lek. Het stond aan de zuidzijde van de weg, waar nu de dubbele woning 16/16a is. De befaamde jaarlijkse Paaskermis is ooit begonnen op het terrein van dit café.

In westelijke richting, op de huidige de locatie Semper Virens, stond in de zeventiende eeuw reeds een boerderij in eigendom van het voorgeslacht van de familie Wouda, ooit een tuinders- en zaden handelsbedrijf. Eén van de stamvaders Gerke Gabes  woonde daar in de periode dat de Friese Nassau’s in Oranjewoud hun paleis hadden. Mogelijk hebben er ontmoetingen plaatsgevonden of mocht boer Gerke Gabes producten leveren aan het paleis aan de Lindelaan.

De boerderij Meerzicht werd in opdracht van Lollius Adema gebouwd omstreeks 1836. Genoemde landerijen ontstonden uit ontgonnen woeste gronden. Kennelijk waren zijn investeringen te hoog gegrepen, want hij werd in 1845 failliet verklaard. En zo werd ook de boerderij Meerzicht verkocht. De nieuwe eigenaar werd de heer Johannes Tuymelaar en kwamen er pachtboeren op de boerderij. De laatste pachtboer en deels eigenaar was Geert Sierdsma tot aan 1994. De verpachter verkocht de landbouwpercelen aan de gemeente Heerenveen t.b.v. het uitbreidingsplan Oranjewoud Noord en Skoatterwâld. De boerderij zelf kwam in handen van verschillende ontwikkelaars en raakte in verval.

Nu staan er 6 fraaie villa’s met een gezamenlijk voorterrein met nog enkele fraaie oude beuken van de voormalige voortuin van Meerzicht.

Het pand werd in 1922 gebouwd door Gerrit Oord, die naast de woning een rijwielherstel bedrijf dreef. Zo rond 1934 bouwde hij een veranda aan de voorzijde van de woning en startte er een cafébedrijf. Enkele jaren later, in 1939, werd de zaak uitgebreid en aan het café een grote zaal toegevoegd.

Tal van verenigingen maakten gebruik van café/zaal Oord. In 1968 waren er niet minder dan 48 grote en kleine verenigingen die er regelmatig onderdak vonden voor hun bijeenkomsten, club- en feestavonden. Eén van de oudste verenigingen was de sociëteits- annex kaartclub “De Heidebloem”. Deze club bestond in 2018 maar liefst honderdvijftig jaar.

In de weekenden trokken de dansavonden ‘met levende muziek’ dansliefhebbers uit de wijde omgeving naar de zaal van café Oord.

Tot 1987 was café Oord nog een knus bruin café. Een paar jaar later is er plaats gemaakt voor een ‘bungalowpark’. (Lees meer…)

De eerste zijweg aan de noordkant van de Prins Bernhardweg is de Heidelaan. Deze straat met woningen is ontstaan zo ongeveer rond 1830 als voetpad tussen Oranjewoud en Het Meer – De Knijpe na de ontginning van de heidevelden van Schoterwoud. Het pad liep van de hoger gelegen zandgronden van Oranjewoud door de lager gelegen tot turf gemaakte cultuurgronden die vanaf 1550 zijn ontstaan door het afgraven van het hoogveen door tot aan de Jiskebrêge in Het Meer. (lees meer)

Ontwijk

Na de Heidelaan is de eerstvolgende zijweg aan de zuidkant van de Pr. Bernhardweg de Emmalaan. Deze laan was er al voordat de zandweg doorgetrokken werd naar het huidige Tolhuis. De Emmalaan diende als hoofdontsluiting van de buitens Ontwijk en Brouwershave.

Het buiten Ontwijk ontstond op percelen met een boerderij die in de achttiende eeuw in eigendom waren van veenbaas Douwe Fokkes de Jong uit Oudehaske. In 1794 kocht een zekere Sybolt Cuperus uit Heerenveen het onroerend goed van de Jong. Hij liet de boerderij verbouwen tot een klein Buiten.

Brouwershave

Op het huidige perceelnr. 31 met de fraai verbouwde boerderij Semper Virens stond ooit het Buitentje Brouwershave. Ook zoals bij het buiten Ontwijk werd Brouwershave gebouwd op een plek waar een boerderij heeft gestaan. In dit geval was dat de boerderij van Gerke Gabes afstammeling uit een oud Schoterlands geslacht. Dit geslacht is beschreven in het boek ‘Wouda een Schoterlands geslacht’ van de schrijver Bote Knol.

In 1815 werd door Justinus S.G. Juckema van Burmania Rengers de boerdij gekocht en stichtte hij het Buiten Nieuw Tuwinga. Dit landgoed diende met bijbehorende boerderij, tuin en overtuin als buitenverblijf voor de familie. Vanwege drukke werkzaamheden als lid van de Raad van State in Den Haag en Brussel verbleef hij niet permanent in Oranjewoud. In 1827 werd het aantrekkelijke buiten door de erfgenamen van baron Burmania Rengers verkocht aan Seerp Brouwer die eerst geneesheer te Leeuwarden was en later hoogleraar in de wis- en natuurkunde te Groningen.

Zoals eerder genoemd behoorde een fraaie tuin bij dit buiten, namelijk een ontwerp van de befaamde tuinarchitect Lucas Pieters Roodbaard. Ook hiervan was de buurman Engelen, die permanent op Ontwijk woonde, de initiatief nemer. Met gebruikmaking van beide overtuinen kon een grootse aanleg tot stand worden gebracht. In het boek ‘Tuinarchitect Lucas Pieters Roodbaard en de landschapsstijl’ wordt uitvoerig door Dr. Rita Radetzky, naast vele tuinen in Friesland, deze tuin beschreven.

Dit schooltje ontstond toen de vrijzinnigheid in de Nederlands Hervormde Kerk het te zeggen kreeg en de functies in de kerk bezette, daar konden niet alle leden zich mee verenigen. Eén van hun, L. Feitz, een leerlooier stichtte uit eigen middelen een bijzonder schooltje en een kerkgebouw.

Lees meer…

Op het einde hiervan staat de Prinsenhoeve. De naam verwijst naar de periode van de Friese Nassau ’s in Oranjewoud. De Prinsenhoeve is namelijk de hof boerderij van het zomerslot van de Friese Nassau ’s geweest. De naam verwijst ernaar.

Later stond de boerderij bekend als de slotpleats behorende bij het landgoed Oranjewoud.

Helaas is de oude hoeve in 1996 afgebrand maar gelukkig is er weer een nieuwe boerderij op deze plaats verrezen. De aangrenzende landbouwgronden aan de noordzijde zijn nu een onderdeel van het uitbreidingsplan Skoaterwâld.

(Lees meer…)

De grond op de locatie waar ooit Hotel Weener heeft gestaan werd in 1904 gekocht door een zekere Jacob Mintjes de Vries. In opdracht van hem werd er een koffiehuis gebouwd. Hiervan is hij niet lang eigenaar geweest, namelijk in 1907 wordt het pand doorverkocht aan stationschef J. Kuperus te Grouw, die het verhuurde aan Jan Weener. In die tijd werd het toen café ‘Oranjewoud’ genoemd.

Weener ging voortvarend te werk en liet bij het café in 1910 een speeltuin aanleggen. In 1911/1912 werd het bestaande pand verbouwd en uitgebreid met een verdieping en zo als pension ingericht. De heer Weener, inmiddels eigenaar geworden, liet in 1922 de woning uitbreiden.