STICHTING ORANJEWOUD HISTORIE
Hoelang er al bebouwing is geweest op deze plek valt moeilijk te zeggen. Maar het is wel duidelijk dat hier al jaren bewoning was voordat Ernst van Haren hier zijn buiten ‘Pauwenburg’ liet verrijzen.
Daarvoor was het grondgebied, met bebouwing, eigendom van de familie van Oenema, ‘Oenema State’ genaamd.
De laatst bekende uit deze regententak was de Hans Willem de Blocq van Scheltinga die hier gewoond heeft van 1825 tot 1830. Hij laat in 1829 het buiten Oranjewoud bouwen en vestigt zich daar ook. Pauwenburg wordt dan verhuurd aan Jan Berend Wouters.
In 1841 wordt op 23 mei de eerste steen gelegd, door de zesjarige Daniel de Blocq van Scheltinga, van het pand zoals het tot aan de sloop in Brongergea heeft gestaan.
In 1959 verkoopt de Blocq van Scheltinga Pauwenburg en overige bezittingen aan verzekeringsmaatschappij Aegon.
In 1975 wordt Pauwenburg gesloopt. De naastgelegen boerderij wordt dan bewoond door familie Anne de Jong en Hammie Keulen met hun drie kinderen Jan Hennie en Ferdinand. Anne de Jong was een van de weinige boeren die het Friese Roodbonte Vee fokte.
In 1999 valt dan definitief het doek over Pauwenburg als ook de laatste bewoners van de boerderij vertrekken. De Boerderij wordt gekocht door L. Nieuwe Weme die het pand afbreekt en er een nieuwe woonboerderij laat bouwen. Bij de sloop stuit men op oude fundamenten en een rioolstelsel en een wagenwiel wat gebruikt is als mal voor en te bouwen waterput.
In het boek ’t Gea fan Bronger’ is van alles te lezen over de historie en dat er na 1840 ontelbare huurders op Pauwenburg en de naast gelegen boerderij gewoond hebben.
21 december 1828
Mijnheer en vriend,
Gisteren avond mij door Bonne Wiegers de Boer een resolutie aan Grietman en assessoren ter hand gesteld, zijnde betrekkelijk het houden van een wacht van het gehucht Brongerga achte ik het mijn pligt U te verzoeken mijn mening ten dezen wel te willen brengen waar dezelfde beoordeeld moet worden.
Misschien is over het hoofd gezien, dat deze kleine ….. slechts negen huizen bevat int welke op heden met moeite 13 wachthoudende personen gevonden worden.
Daar een wacht toch wel niet minder dan uit twee personen/man kan bestaan, zou drukker wordt in vergelijking van andere …. , waar dezelve nauwelijks om de veertien dagen a drie weken rond loopt en ik overtuigd ben, dat dit wellicht niet zo zal overwogen zijn, zo is mijn vriendelijk verzoek aan U Mijnheer, de Heer Grietman daaromtrent in bedenking te willen geven, niet dat ik mij oppeneer tegen een besluit van dien aangaande, of de buurten van Brongerga en het oranjeWoud niet tezamen genomen konden worden, terwijl wij als dan naar mijn oppervlakkige berekening een dertigtal wachthoudende zouden hebbenen de wacht genoegzaam zouden zijn als ondervinding van vroegere jaren …. wij als dan in ene meerdere verhouding tot ander dorpen zouden komen en indien het dan hun Grietman moet behagen dit voorstel te aproleren, zal ik wel zorgen dat de wacht zijn plicht betracht.
Doch moet ik tevens openhartig bekennen, dat hiervoor geen gelegenheid is, waar de menschen, die de wagt hebben, zich enigszins kunnen uitrusten, het niet van ieder zijne bediende te vergen is van ’s avonds elf, tot ’s morgens vijf uur in het weer dat wij thans dagelijks hebben te moeten rondkruisen, en den drie malen in de veertien dagen, tewijl in het voorgestelde door mij onder ons toeverzicht en verantwoording een gelegenheid konde geschapen worden, waar de wachthouders dan zich van een kom koffie en een half … zittend konden voldoen, en ik overtuigd ben, dat dit de gevoelens van de bewoners van deze streek in het algemeen is, zo hoop ik en vertrouw ik, dat deze billijken klagt mag veranderd worden.
Hierop eenig antwoord terug verwachtend, heb ik de eer te tekenen
Uw vriend
H.W. de Blocq van Scheltinga
Pauwenburg den 21e Dec. 1828